“พ่อแม่ ไม่สั่งสอนหรือยังไง”
ประโยคนี้เราคงเข้าใจกันดีแล้วว่าหมายความว่ายังไง แต่ยุคนี้ต้องเปลี่ยนใหม่เป็น “พ่อแม่ สั่งสอนมาแบบนี้ได้ยังไง” เพราะในสังคมปัจจุบันมีตัวอย่างที่ไม่ดีจากคนรุ่นพ่อรุ่นแม่ ทำตัวไม่ดีให้เด็กคนรุ่นใหม่ทำตามกันเยอะแยะไปหมด แม้แต่เรื่องการใช้ Excel ก็ไม่เว้น
ครั้งหนึ่งลูกศิษย์ผมจะขึ้นสอน Excel เป็นครั้งแรก ผมรับทำหน้าที่ไปช่วยเป็นผู้ช่วยวิทยากรตามที่ลูกศิษย์เชิญมา ซึ่งเป็นครั้งแรกและเป็นครั้งสุดท้ายเช่นกัน ผมจะไม่ยอมไปเป็นผู้ช่วยวิทยากรให้ใครอีกแล้ว ทำไม่น่ะเหรอ
พอได้เห็นว่าลูกศิษย์ของผมสอนวิธีใช้ Excel แบบนั้น ให้ใช้วิธีแบบนี้ ผมก็หงุดหงิดใจขึ้นมาในใจทันทีว่า “ทำไมสอนแบบนั้น ต้องสอนแบบนี้ซิ” คิดในใจแต่พูดออกมาไม่ได้เพราะต้องให้เกียรติผู้เป็นวิทยากร พอถึงช่วงพักจึงถามกันตัวต่อตัว ได้คำตอบมาว่า ลูกศิษย์ผมไม่กล้าสอนตามแบบที่ผมสอนเพราะเกรงใจอาจารย์ เลยเลี่ยงไปสอนอีกแบบ ผมจึงบอกว่า “ไม่ต้องยั้งครับ อะไรที่ผมสอนไป สอนต่อได้เลย”
การถามตอบใน Excel Expert Forum ที่มีคนเก่ง Excel หลายๆคนเข้ามาช่วยตอบ เนื่องจากฟอรัมนี้อยู่ในเว็บ Excel Expert Training จึงเป็นความรับผิดชอบของผมต้องทำหน้าที่ตรวจสอบแก้ไขทุกคำตอบเสมอว่าใช้ได้ ถ้าปล่อยผ่านไปแล้วใครเอาคำตอบคำแนะนำไปใช้ต่อมาเกิดความผิดพลาดขึ้น ตัวผมเองที่ชื่อสมเกียรติ ฟุ้งเกียรติ ในฐานะเจ้าของเว็บและดูแลฟอรัมอยู่คนเดียวก็ต้องรับผิดเต็มประตู ต่างจากคนตอบที่ใช้นามแฝง รับผิดแค่นามแฝงเท่านั้น
มาถึงยุคที่ facebook ได้รับความนิยมอย่างมาก ผมได้สร้างกลุ่มคนรัก Excel ขึ้นมาเพื่อเป็นแหล่งให้ถามตอบปัญหา Excel โดยมีคนเก่งอีกหลายคนช่วยกันทำหน้าที่ควบคุม หลายคำตอบที่เพื่อนๆใน fb ให้มา ผมขอออกตัวไว้ ณ ที่นี้นะครับว่า ผมไม่รับรองความถูกต้อง อาจถูกหรือผิดก็ได้ ผมไม่มีเวลาเข้าไปตรวจสอบทุกคำตอบอย่างเมื่อก่อน ใครที่ได้รับคำตอบจากใครไป ขอให้จดจำชื่อคนตอบไว้ด้วย ผมเชื่อว่าถ้าคนตอบเขาใช้ชื่อจริงก็น่าเชื่อถือมากหน่อย
วิธีใช้ Excel ที่แนะนำกันเกลื่อนกลาด ทั้งจากกลุ่มคนรัก Excel จากการค้นหาใน Google จากวิดีโอที่เปิดให้ดูฟรี คำแนะนำที่สอนหรือบอกต่อกันนั้น หลายเรื่องน่าห่วงมาก ถ้าเปรียบเทียบกับการรักษาโรคแล้ว คุณหมอบางคนจ่ายยาผิดโรค ให้ยาแรงเกินไป บางคนให้ยาพิษที่จะทำร้ายผู้ใช้ Excel ในภายหลัง บางวิธีแม้จะลัดหาคำตอบได้เลยแต่แฝงความเสี่ยงไว้ หลายคำตอบเห็นแล้วทำให้ผมคิดในใจว่า “เขาแนะนำให้ใช้ Excel แบบที่ว่านั้นน่ะ คิดว่าจะใช้ Excel กันแบบเด็กๆหรือแบบคนที่ใช้ Excel ในการทำงานกันแน่”
ในการอบรมแบบ In-house วิธีที่สั่งสอนกันให้ใช้ในการอบรม ถ้าเป็นวิธีที่ถูกต้องและเป็นวิธีที่ดีด้วย เมื่อนำไปใช้แบบเดียวกันทั้งบริษัทจะดีมาก เพราะทุกคนจะได้ใช้ Excel ทำงานร่วมกันอย่างราบรื่น สามารถทำงานทดแทนกันได้ แต่ถ้าเป็นวิธีที่ดูว่าให้คำตอบได้ถูกต้องแต่ไม่ใช่วิธีที่ดี ไม่ใช่วิธีที่เหมาะสม บางวิธีควรใช้กับงานที่ทำเพื่อใช้เองคนเดียว ไม่ควรแนะนำให้ใช้กับงานที่ต้องใช้ร่วมกัน เพราะจะส่งผลเสียอย่างมากเช่นกัน
ผู้ให้ความรู้จึงต้องพิถีพิถันอย่างยิ่ง ห้ามจ่ายยาครอบจักรวาลที่รักษาได้ทุกโรคอย่างเด็ดขาด
ที่น่าห่วงที่สุดคือคนทำงานผู้ใช้ Excel เมื่อได้รับการอบรม การสอน บอกต่อ แนะนำ ยากที่จะรู้ว่าสิ่งตัวเองได้รับไปนั้นใช้งานได้จริงหรือเปล่า บางเรื่องที่เป็นประเด็นสำคัญกลับมองข้าม คิดว่าตัวเองทราบดีอยู่แล้ว ไม่เห็นน่าสนใจ เรียนไปทำไม แต่กลับไปสนใจกับเรื่องที่เห็นคนอื่นเขาว่ากันบ่อยๆ กล่าวถึงกันเยอะๆ ซึ่งประเด็นนี้ยากจะช่วยเพราะคนที่ไม่รู้จัก Excel ดีพอ ย่อมไม่มีทางรู้ว่าอะไรเป็นอะไร จนกว่าจะผิดพลาดขึ้นมานั่นแหละถึงจะตาสว่าง
ก่อนจะเชื่ออะไร หลงอะไร มั่นใจกับอะไรหรือใครง่ายๆ ขอยกหลักกาลามสูตร เป็นหลักแห่งความเชื่อที่พระพุทธองค์ทรงวางไว้ให้แก่พุทธศาสนิกชน ไม่ให้เชื่อสิ่งใด ๆ อย่างงมงายโดยไม่ใช้ปัญญาพิจารณาให้เห็นจริงถึงคุณโทษหรือดีไม่ดีก่อนเชื่อ มีอยู่ 10 ประการ ได้แก่
- อย่าปลงใจเชื่อด้วยการฟังตามกันมา
- อย่าปลงใจเชื่อด้วยการถือสืบ ๆ กันมา
- อย่าปลงใจเชื่อด้วยการเล่าลือ
- อย่าปลงใจเชื่อด้วยการอ้างตำราหรือคัมภีร์
- อย่าปลงใจเชื่อเพราะตรรกะ (การคิดเอาเอง)
- อย่าปลงใจเชื่อเพราะการอนุมาน (คาดคะเน)
- อย่าปลงใจเชื่อด้วยการคิดตรองตามแนวเหตุผล
- อย่าปลงใจเชื่อเพราะเข้ากันได้กับทฤษฎีที่พินิจไว้แล้ว
- อย่าปลงใจเชื่อมองเห็นรูปลักษณะน่าจะเป็นไปได้
- อย่าปลงใจเชื่อเพราะนับถือว่าท่านสมณะนี้ เป็นครูของเรา
เมื่อใดสอบสวนจนรู้ได้ด้วยตนเองว่า ธรรมเหล่านั้นเป็นอกุศลหรือมีโทษเมื่อนั้นพึงละเสีย และเมื่อใดสอบสวนจนรู้ได้ด้วยตนเองว่า ธรรมเหล่านั้นเป็นกุศลหรือไม่มีโทษ เมื่อนั้นพึงถือปฏิบัติ
